Apteka “Pod Orłem”w Krakowie wpisała się w tragiczną historię Polski podczas II wojny światowej. W czasie, gdy Niemcy zajęli ziemie polskie, a w szczególności Kraków, gdzie od razu przystąpiono do tworzenia getta do eksterminacji miejscowych Żydów, apteka była jedyną działającą w krakowskim getcie – pisze portal ikrakow.net.
Apteka “Pod Orłem” w krakowskim getcie: historia Tadeusza Pankiewicza
Apteka “Pod Orłem” była tajnym miejscem zaopatrzenia, pomocy i nawiązywania kontaktów dla mieszkających w getcie Żydów. Jej właściciel był jedynym Polakiem, który pozostał w aptece po utworzeniu krakowskiego getta w 1940 roku, mieszkał w niej do końca jej istnienia – do 1943 roku.
Aptekę “Pod Orłem” T. Pankiewicz odziedziczył po swoim ojcu Józefie Pankiewiczu, który był jej właścicielem od 1909 roku. Już w 1930 roku, po ukończeniu studiów farmaceutycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim, T. Pankiewicz podjął pracę w rodzinnej aptece. W 1934 roku pełnił obowiązki kierownika apteki, podczas gdy jego ojciec pracował na pół etatu. Po śmierci J. Pankiewicza właścicielką apteki “Pod Orłem” została jego żona Maria Pankiewicz. Sam Tadeusz otrzymał pełne prawa własności do apteki w 1946 roku.
W czasie II wojny światowej, dzięki staraniom T. Pankiewicza, w krakowskim getcie pozostała tylko jedna apteka, która działała w nim przez całą dobę – była to właśnie apteka “Pod Orłem”. Oprócz niego w aptece pracowały trzy kobiety – Aurelia Czort, Irena Droździkowska i Helena Krywaniuk, które miały specjalne przepustki i opuszczały teren getta wieczorem, po zakończeniu zmiany. T. Pankiewicz zamieszkał w aptece na stałe.
W okresie istnienia krakowskiego getta apteka “Pod Orłem” była miejscem spotkań twórczej i intelektualnej elity getta. Zbierano się tam późno w nocy, wymieniano informacjami i prasą konspiracyjną, dyskutowano na tematy polityczne i literackie.
Sam T. Pankiewicz czasami rozdawał lekarstwa za darmo i starał się nakarmić głodnych. W aptece można było też kupić farbę do włosów, którą Żydzi pokrywali siwiznę, by wyglądać młodziej. Po podziale getta na dwie części – „A” i „B”, aptekę przeniesiono do części „B”, gdzie przetrzymywano bezrobotnych, starców i chorych.
Po likwidacji krakowskiego getta w 1943 roku apteka “Pod Orłem” działała bez większych zmian, poza skróconymi godzinami pracy. Po kapitulacji Powstania Warszawskiego w 1944 roku w aptece często spotykali się artyści, którzy masowo przybywali do Krakowa ze zniszczonej Warszawy.
Działalność apteki “Pod Orłem” w latach powojennych
Po zakończeniu wojny w 1951 roku tak jak inne apteka “Pod Orłem” została upaństwowiona i przemianowana na Przedsiębiorstwo Państwowe. Apteka Społeczna nr 31. T. Pankiewicz pozostał kierownikiem apteki do 1953 roku. Po nim aptekę prowadzili Jan Schneider, Stanisław Wójcikiewicz i Szarota Nowak.
W 1967 roku aptekę przeniesiono do budynku przy ulicy Bohaterów Getta 11, a na terenie apteki “Pod Orłem”, która istniała tam do 1981 roku, otwarto Bar Nadwiślański.
Krakowska apteka “Pod Orłem” jest wspomniana w książce „Apteka w getcie krakowskim” T. Pankiewicza oraz w filmie „Lista Schindlera” Stevena Spielberga, który w 2004 roku otrzymał tytuł Mecenasa Kultury Krakowa.
Obecnie apteka “Pod Orłem” jest oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. W 1981 roku naczelnik krakowskiej administracji nakazał zamknięcie baru i przeznaczenie lokalu na utworzenie muzeum. Dzięki staraniom grupy podobnie myślących osób Narodowe Muzeum Pamięci zostało otwarte 22 kwietnia 1983 roku.
W 2002 roku Roman Polański uhonorował muzeum nagrodą Fundacji Kultury Polskiej „Złote Berło”. W 2003 roku Muzeum Apteka pod Orłem stało się oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. W 2010 roku Muzeum Historyczne Miasta Krakowa włączyło aptekę “Pod Orłem” w nowo powstałą strukturę – Trasa Pamięci. Tworzą ją trzy oddziały Muzeum Krakowa: Fabryka Schindlera, Ulica Pomorska i Apteka “Pod Orłem”, które razem reprezentują całą historię okupacyjnego Krakowa.
W marcu 2013 roku, w 70. rocznicę likwidacji krakowskiego getta, w pomieszczeniach dawnej apteki otwarto nową stałą ekspozycję „Apteka Tadeusza Pankiewicza w krakowskim getcie”.
